تداوم مناقشه در پیوستن به توافق پاریس / تا کجا می‌خواهیم براساس مواضع سیاسی موضع‌گیری کنیم؟

ابتکار در گفت‌وگو با ایلنا:

واقعیتِ خشکسالی و تغییر اقلیم از سوی طیف‌های خاصی انکار می‌شد/ 

رییس اسبق سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به انکار واقعیت تغییر اقلیم و خشکسالی از سوی طیف‌های خاص و انتقاد از موضع‌گیری‌های صرف سیاسی گفت: بارها و بارها افرادی از طیف‌های خاصی سخنرانی کردند و گفتند اصلا چنین چیزی نیست و خشکسالی وجود ندارد.

«معصومه ابتکار» رییس اسبق سازمان حفاظت از محیط زیست در ارتباط با اظهارات ریاست فعلی این سازمان در اجلاس آب و هوایی گلاسکو و اشاره وی به لزوم برداشته شدن تحریم‌ها برای پیوستن ایران به معاهده پاریس گفت: دولت یازدهم نیز زمانی که توافق پاریس را به بحث و بررسی گذاشت، در افق این توافق شرایطی که برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای قرار داد، این بود که دولت با حفظ رشد هشت درصدی، چهار درصد کاهش انتشار داشته باشد و چنانچه تحریم‌ها برطرف شود، هشت درصد دیگر کاهش انتشار خواهیم داشت؛ یعنی شرط رفع تحریم‌ها از دوره دولت یازدهم به نوعی در این بحث لحاظ شده بود. 

او افزود: دولت در آن زمان تشخیص داد که پیوستن به توافق پاریس به نفع کشور است. نخست برای اینکه ایران در نگارش سند اصلی نقش داشت. ما قبل از توافق پاریس و بنابر سیاست‌های داخلی خودمان، موضوع کاهش شدت انرژی را از سال ۱۳۸۶ براساس سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در سیاست کلی کشور داشتیم و از همان موقع و حتی قبل از آن یعنی برنامه سوم توسعه، برنامه مدیریت مصرف انرژی و همینطور بهینه‌سازی و کاهش شدت انرژی در برنامه‌ها بود، چرا که امری بدیهی است. این خود از الزامات کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به شمار می‌رود. 

ابتکار تاکید کرد: الگوی مصرف انرژی ما در حال حاضر، بالاتر از متوسط دنیا و حتی بسیاری از کشورهای توسعه یافته است و به دلایل مختلف درحال هدر دادن منابع انرژی‌مان هستیم و گازهای گلخانه‌ای زیادی نیز تولید می‌کنیم. در آن سال ما بین رتبه ۹ و ۱۱ دنیا در تولید گازهای گلخانه‌ای بودیم. آمار دقیق فعلی را نمی‌دانم اما به هرحال این حرف سابقه دارد و اگر تحریم‌های ظالمانه برداشته شود، یقیناً ایران بهتر می‌تواند در این زمینه پیشرفت و اقدام کند.

او افزود: این فرایند در دولت به تصویب رسید و متعاقبش مجلس قبلی که از نظر طیف سیاسی هم لزوما با دولت همگرا بود، آن را تصویب کرد و مشکلی در توافق پاریس ندید، زیرا ایران در نگارش آن نقش داشت و منافع کشور در پیوستن به آن به صورت همه جانبه دیده شده بود، اما متاسفانه در شورای نگهبان مسکوت ماند. به نظر می‌رسد داستان این است که یکسری مسائل برای دولت آقای روحانی ممنوع بوده و الان با شرایطی آزاد، آن ممنوعیت‌ها برداشته می‌شود. 

ابتکار افزود: به هرحال موضع آقای سلاجقه در مقایسه با مواضع یکطرفه و مخالفت‌هایی که مشخص هم نبود از کجا و با چه استدلالی برخاست، موضعی منطقی است. مطمئن نیستم نتیجه بگیرد و نمی‌دانم پیوند زدن یک توافق بین المللی با یک توافق سیاسی در بحث تحریم چه قدر می‌تواند مؤثر و مفید واقع شود. هیچ شکی نیست که تحریم‌ها باید رفع و برداشته شود. این مساله سازوکار خود را دارد و مسیر خودش را باید طی کند. 

رییس اسبق سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بخشی از روال قانونی پیوستن به معاهده پاریس از سوی دولت و مجلس قبلی طی شد و فقط در شورای نگهبان متوقف شده بود. در آنجا این بحث مطرح نشده بود که علت نپیوستن، تحریم‌هاست و برخی بهانه‌ها از سمت برخی افراد مطرح و جوی ایجاد شده بود که پیوستن به توافق پاریس را خسارت بسیار بزرگی مطرح می‌کردند. حتی گفتند خانم ابتکار باید خسارت عظیمی بابت پیوستن به توافق پاریس و اجرای آن بدهد، درحالی که توافق پاریس در ایران اصلا اجرا نشد و به خاطر ایرادی که شورای نگهبان گرفت، به آن نپیوست. فکر می‌کنم از این جهت که نپیوستیم، دچار خسران شدیم، اما امیدوارم که دولت جدید بتواند در این مسیر و جهت گیری که بیان شده، موفق شود، زیرا یقینا به نفع کشور است که بتوانیم تحول مفیدی را در جهت منافع خودمان و ارتقا محیط زیست با جامعه جهانی داشته باشیم. 

او در پاسخ به این سؤال که پیوستن ایران به توافق پاریس چه منافع و هزینه‌هایی برای کشور دربرخواهد داشت؟ گفت: این مساله دو بعد دارد و حتما هزینه‌هایی نیز دارد، به این خاطر که باید بهینه‌سازی اتفاق بیافتد، فلرها جمع شود، بهره‌وری نیروگاه‌ها، صنایع و خودروها افزایش پیدا کند و بهره‌وری و هوشمندسازی موتورخانه‌های میلیون‌ها واحد مسکونی در سراسر کشور اتفاق بیافتد. به ویژه فلرهای که در عسلویه و ماهشهر هست، مقدار زیادی از انرژی را مصرف می‌کند. این‌ها یک سرمایه‌گذاری اولیه می‌خواهد و دولت این هزینه را محاسبه کرده بود. 

ابتکار افزود: ما در آن زمان کمیته ملی تغییر اقلیم با مرکزیت سازمان حفاظت محیط زیست و عضویت تمام دستگاه‌های مرتبط دولت را داشتیم.به طور مثال به وزارت صنایع گفته شد که سناریویی با هشت درصد رشد اقتصادی و صنعتی بنویسد که بتوانیم تا سال ۲۰۳۰، گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم و مشخص شود با توجه به شرایط کشور ما و ضرورت توسعه، چه قدر این مساله امکان‌پذیر است؟ همین حرف از وزارت نیرو، نفت، راه و شهرسازی و تمام بخش‌های توسعه خواسته شد. رفتند و روی این برنامه کار کردند و گفتیم اساس کار ما همان سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری است که تصریح کرده‌اند، شدت انرژی را باید پایین بیاوریم. ببینید چه قدر می‌توانیم شدت انرژی را پایین بیاوریم و چه قدر این کار هزینه دارد و تا کی می‌توانیم این کار را انجام دهیم؟ 

او ادامه داد: همه دستگاه‌های دولتی رفتند و چندماه کارهای مفصل علمی و تخصصی کردند و برنامه‌هایشان را آوردند. وقتی برنامه‌های این بخش‌ها کنار هم گذاشته شد، می‌توانستیم نزدیک به ۳۴ درصد گازهای گلخانه‌ای را با حفظ رشد هشت درصدی و با یک سرمایه‌گذاری معمول کم کنیم. این برنامه‌ها از آن کمیته به دولت برده شد و دولت نیز دوباره بررسی مفصل کرد. آنجا خودمان و دستگاه‌های دیگر پیشنهاد کردیم که آن درصد را بسیار منطقی‌تر و قابل وصول‌تر یعنی چهار درصد کاهش گازهای گلخانه‌ای ارائه دهیم و بگوییم هشت درصد دیگر نیز در صورت رفع همه تحریم‌ها اجرا خواهد شد. 

ابتکار ادامه داد: این چیزی بود که دولت تصویب کرد. حال یک سرمایه‌گذاری اولیه می‌خواهد، اما برای بعد از آن چندین برابر آن سرمایه‌گذاری خواهیم داشت. آن‌موقع برآورد این بود که ممکن است پنجاه میلیارد دلار نیاز به سرمایه‌گذاری بلندمدت داشته باشیم و باز در بلند مدت صدها میلیارد دلار به نفع کشور است، زیرا گاز، نفت، بنزین و برق هدر نمی‌رود و به دلیل هدر دادن این موارد ضررهای زیادی می‌دهیم. 

او افزود: دوم اینکه آلودگی هوا کاهش پیدا می‌کند. ما سالانه چند میلیارد دلار ضرر آلودگی هوا را فقط در بخش درمان می‌دهیم. اگر اصلاح الگوی مصرف و بهینه‌سازی را انجام دهیم آلودگی هوا کاهش پیدا می‌کند و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز خواهیم داشت. این مساله بسیار به نفع ماست که با جامعه جهانی در این موضوع همراهی کنیم، از انرژی‌های تجدیدپذیر بیشتری استفاده کنیم و بتوانیم سرمایه‌ها را برای نسل‌های آینده حفظ کنیم. به سمت فناوری‌ها و صنایعی در حوزه نفت، میعانات و گاز برویم و بهره برداری‌های دیگری از آن داشته باشیم و نفت را در فرایند سوخت نیاوریم. 

ابتکار گفت: من فکر می‌کنم در جایی که منافع ما و منافع جامعه بین المللی همراستا می‌شود، باید حتما با جامعه بین المللی همراهی داشته باشیم. چون این امری است که به آینده کره مسکون و همه بشر ربط دارد و کشور خودمان از این مساله بسیار آسیب می‌بیند. ما گزارشی را در ماه‌های پایانی دولت یازدهم در کمیسیون زیربنایی از طرف سازمان هواشناسی داشتیم که نشان می‌داد طی سی سال گذشته یک روند کاهنده را در بارش شاهد هستیم. وقتی می‌گوییم تغییر اقلیم، امروز و فردا و امسال منظورمان نیست و روندی بلند مدت دارد.

او ادامه داد: آن روند بلند مدت نشان می‌داد که ما در سی سال گذشته کاهش بارندگی، به خصوص در شرق و جنوب کشور داریم و با افزایش دما تا دو درجه مواجه هستیم که این مساله بسیار جدی است. به این دلیل که هر درجه افزایش دما ۱۷ درصد مصرف آب کشاورزی را بالا می‌برد. از طرفی کاهش برف نیز داریم، به این دلیل که وقتی دما بالا می‌رود، دیگر برفی وجود ندارد و برف نیز از ذخایر آب شیرین کشور است. همه اینها در گراف‌ها و منحنی‌های سازمان هواشناسی مشخص بود. 

او افزود: اما متاسفانه یک روند انکار شکل گرفته بود. رویکرد آن روند سیاسی انکار واقعیت تغییر اقلیم و کار درست دولت بود. بارها و بارها افرادی از طیف‌های خاصی سخنرانی کردند و گفتند اصلا چنین چیزی نیست و خشکسالی وجود ندارد. درحالی که این مساله بحث امروز و فردا نبود. همان گزارش را حدود یک ماه بعد سازمان هواشناسی در همان دولت ارائه داد و آنجا تصریح شد که چه قدر مهم است چنین سیاستی برای سازگاری و پذیرش این واقعیت داشته باشیم و دیگر هر سال نیاییم برنامه‌ای برای خشکسالی طراحی کنیم. ما برنامه داریم و با این موضوع هرساله مواجه خواهیم شد. حالا ممکن است یک سال بارندگی بیشتر شود، اما روند افت سفره‌های زیرزمینی و فرونشست زمین خودش به صورت عیان می‌گوید که وضعیت چگونه است. آفتاب آمد دلیل آفتاب. دیگر چه چیزی را می‌خواهیم انکار کنیم؟ 

ابتکار ادامه داد: تا کجا می‌خواهیم براساس مواضع سیاسی موضع گیری کنیم برای اینکه بگوییم دولت حرفش غلط است؟ تغییر اقلیم عوارض متعدد بسیاری دارد و یکی از آن‌ها بحث خشکسالی است، مساله دیگر آتش سوزی‌ها و سیل‌های فزاینده است. در برنامه چهارم توسعه و دوره آقای خاتمی این موضوع دیده شد. در این دوره نیز سعی کردیم در برنامه ششم توسعه این مساله درنظر گرفته شود که کشور با واقعیتی به نام تغییر اقلیم رو به روست. وقتی مبتلا هستیم چه باید کرد؟ 

او در ادامه گفت: ما خیلی از فرصت‌ها را از دست داده‌ایم، هم در تعاملات بین المللی و هم در سیاست‌های داخلی‌مان. برخورد سیاسی با این مسائل باعث شده است که بسیاری از موقعیت‌هایمان را از دست بدهیم. آن دولت نیز شرط رفع تحریم‌ها را گذاشته بود. بله، تحریم‌ها ظالمانه است و مانع از دسترسی ما به بسیاری از منابع می‌شود. این حرف‌ها درست است، اما دولت قبلی شرط رفع تمام تحریم‌ها برای کاهش انتشار گلخانه‌ای را نداشت، چون تعهدی هم وجود نداشت. 

رییس اسبق سازمان حفاظت از محیط زیست گفت: دولت‌ها می‌آیند و سهم داوطلبانه خودشان را اعلام می‌کنند، اما اینکه ما پیوستن را شرط کنیم و به یک موضوع که فعلا آن هم مبهم است، آن را منوط کنیم، چندان مطمئن نیستم که نتیجه‌اش مفید باشد. ما به هرحال تمام دعا و انتظارمان این است که این دولت بتواند با توجه به اینکه تمام ارکان حاکمیت در اختیارش است و فرصت‌ها و امکان‌های خیلی خوبی را برای حل مشکلات کشور دارد، به نتیجه برسد. حتما هم هرجایی از دستمان بیاید کمک می‌کنیم. اما با توجه به روندهایی که می‌بینیم، نگران هستیم و نگرانی‌مان نسبت به کارکرد دولت در حوزه‌هایی مانند محیط زیست و توسعه افزایش پیدا می‌کند.

الهام بخش می مانی مادر محیط زیست ایران

هر بار که می دیدمش، دستمال سفیدی که گاه گلدوزی داشت و گاه ساده بود، توجهم را جلب می کرد. بنظرم  می رسید آن دستمال های زیبا در آن دستان ظریف، نماد توجه به طبیعت و جنگل است. می گفت: برای تولید اینهمه کاغذ که دستمال های امروزی هم از آن جنس هستند صدها هزار درخت نابود و جنگل های پهناور به بیابان تبدیل می شوند.

مه لقا ملاح فقط اهل نماد و شعار نبود؛ به آنچه می گفت اعتقاد داشت و به هر چه اعتقاد داشت عمل می کرد. حتی اگر بر هزینه هایش بیفزاید و زندگی را بر او دشوار کند... چنانچه با حوصله تمام، طی دهه ها تولید زباله را در خانه خود کاهش داد و حتی به صفر رساند. زباله خشک را به مراکز بازیافت می رساند و زباله تر را کمپوست می کرد تا از معدود خانه هایی در ایران باشد که از آن زباله ای به طبیعت سرازیر نمی شود.

یک بار برایم تعریف کرد که سال ها قبل از انقلاب وقتی در کتابخانه دانشگاه تهران اشتغال به کار داشته، مطالعه کتاب "بهار خاموش" نوشته راشل کارسون انگیزه و توجه به محیط زیست را در او بیدار کرد. همان وقت ها می شنود که استادی در دانشکده فنی دانشگاه تهران به طور ویژه به موضوع محیط زیست توجه دارد و فعال است. می پرسد و به سراغش می رود.

خانم ملاح می گفت: به اتاق دکتر تقی ابتکار رفتم و با هم صحبت کردیم. از حرف هایم خوشحال شد و گفت: چرا اینقدر دیر آمدی؟ آن جمله در ذهنم ماند که ما عقبیم و با تاخیر می خواهیم به موضوع مهم محیط زیست بپردازیم، پس باید بیشتر و سریع تر حرکت کنیم.

حالا میراث مه لقای عزیز ایجاد یکی از اولین و سرشناس ترین تشکل های مردم نهاد محیط زیستی به نام جمعیت زنان مبارز با آلودگی محیط زیست برای مردم ایران است. آن هم در زمانی که از اشتغال رسمی خود بازنشسته شده بود... بازنشستگی برای چنین زنی ابتدای حرکت عظیم اجتماعی اش بود. او پس از بازنشستگی با تاثیرگذاری و الهام بخشی منحصر به فردی نقش عظیمی در مسیر بیداری و آگاهی مردم ایران نسبت به طبیعت و محیط زیست ایفا کرد و برای اصلاح فرهنگ و سبک زندگی ایرانیان لحظه ای قرار و آرام نگرفت؛ این، اعجاز زندگی مه لقا ملاح است.  

 برای من مایه افتخار بوده که در دولت های آقای خاتمی، دوره سوم شورای شهر تهران و دولت اول آقای روحانی همواره از پیگیری ها و تذکراتش بهره بردم و شاهد حمایت هایش از طبیعت و سلامت مردم بودم که دردمندانه، خستگی ناپذیر و مستمر دنبال می کرد؛ از موضوع جنگل ها تا هوا و بنزین پتروشیمی. او لایق بهترین ها بود و از همین رو نامش در میان برگزیدگان جوایز معتبری مانند جایزه ملی محیط زیست یا بخش سرآمدان جایزه پروفسور مریم میرزاخانی آمد. ولی راستش مه لقا ملاح به این جوایز هیچ نیازی نداشت، بلکه این جامعه ایران بود که باید نام بلند او را بارها و بارها می شنید تا پرسشگر راهش شود و به نجات خود برخیزد.

باز هم خاطره ها را به یاد می آورم؛ این قوی ترین حس در هنگامه از دست دادن عزیزان است. آخرین بار در سالروز تولد 100 سالگی اش به همراه جمعی از همکاران و فعالان محیط زیست به منزلش رفتیم. مهربانی، امید، لطافت و صبوری از نگاه و صدایش می بارید؛ در فضای خانه ای که مامن دلسوزان محیط زیست ایران شده بود.

فقدانش تسلیت و البته که او الهام بخش این نسل و نسل های آتی خواهد ماند.

منبع: روزنامه شرق 

گفتگو با خبرآنلاین؛ از مخالفت‌ها با لوایح مربوط به زنان تا دوچرخه‌سواری، ورود به ورزشگاه و برخورد با حجاب

خبر آنلاین/ الهه محمدی: زمانی که شهیندخت مولاوردی بعد از پایان دولت یازدهم از معاونت زنان و امور خانواده ریاست‌جمهوری رفت، خیلی‌ها شاید فکرش را نمی‌کردند صندلی ریاست این معاونت به کسی برسد که بیشترین سال‌های عمرش را در حوزه محیط‌زیست فعالیت کرده بود. معصومه ابتکار یکی از معدود زنان کابینه دولت دوازدهم بود. زنی که می‌گوید تمام تلاشش را در این چهار سال کرده تا صدای زنان باشد.

او در این گفتگو، چهار سال آخر دولت روحانی را یکی از دشوارترین دوران‌ها برای دولت‌های بعد از انقلاب می‌داند و  از فشارهای بیرونی از سوی عده‌ای می‌گوید که مانع بسیاری از کارهایی بوده‌اند که می‌خواسته برای زنان انجام دهد؛ عده‌ای که خودش آن‌ها را آدم‌های دولتِ در سایه و پنهان می‌نامد. 

او می‌گوید در مجلس کنونی هم مسائل زنان در اولویت نیست و به خاطر همین لوایح مهمی مانند لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت و لایحه رومینا همچنان در مجلس خاک می‌خورند؛ «حدود ۶ درصد از نماینده‌های ما زن‌اند و حتی برای آن‌ها هم موضوعات زنان اولویت ندارد.»

به گفته ابتکار، لایحه‌ حق مادران برای افتتاح و برداشت از حساب‌های بانکی فرزندان، لایحه برابری دیه زن و مرد و  لایحه حق خروج زنان از کشور از دیگر لوایحی بوده که از سوی معاونت زنان تدوین و به نتیجه نرسید. 

ابتکار برخوردها با موضوع حجاب را در  ۴۳ سال گذشته مناسب نمی‌داند و می‌گوید در بحث‌های دینی، اجبار جواب نمی‌دهد و زاویه دید عده‌ای از متصدیان درباره حجاب حتی با نگرش‌های قرآنی هم همخوانی ندارد؛ «طوری رفتار می‌کنند انگار زنان مقصر اصلی مسئله عفاف و حجاب‌اند.»

درج نام مادر در کارت ملی یکی دیگر از برنامه‌هایی بوده که در معاونت زنان دولت دوازدهم پیگیری شده اما به گفته ابتکار با مخالفت‌های جدی روبرو  و از دستور کار خارج شده است.

او مخالفت با  اصلاح ماده ۱۰۴۱ برای تعیین کردن سن ۱۳ سال برای ازدواج را یکی دیگر از موضوعاتی می‌داند که با جوسازی‌های زیاد به نتیجه نرسیده است. ابتکار می‌گوید مخالفت‌ها با دوچرخه و موتورسواری زنان از آزارهایی است که برای جامعه زنان مشکل اجتماعی و روانی ایجاد می‌کند؛ «ما با وزارت کشور مکاتبه و درخواست کردیم که برای زنان هم گواهی‌نامه موتور صادر شود که به نتیجه نرسید.»

ابتکار موادی از قانون جوانی جمعیت را آدرس غلط دادن می‌داند و می‌گوید برای افزایش جمعیت باید مشکلات اقتصادی را حل کرد نه حذف غربالگری اجباری یا جمع‌آوری رایگان وسایل پیشگیری از بارداری از خانه‌های بهداشت. 

او در آخر می‌گوید با تعریف و سوءبرداشت‌هایی که امروز از فمینیسم وجود دارد، خودش را به هیچ عنوان فمینیست نمی‌داند؛ «وقتی ما بحث عدالت را مطرح کنیم، همه فرصت‌های برابر را شامل می‌شود.»

بخش اول مصاحبه با معصومه ابتکار هفته پیش منتشر شد. بخش دوم این گفتگو را در زیر می‌خوانید. 

*خانم ابتکار، از همان زمانی که شما به معاونت زنان آمدید خیلی‌ها انتقاد کردند که چرا خانم ابتکار که در محیط‌زیست کار کرده‌اند باید در معاونت زنان کار کنند. فکر می‌کنید در این چهار سالی که در این معاونت بودید، به زعم خودتان توانستید برای بهتر شدن وضعیت زنان کار مثبتی کنید؟

اگر ما یک کار در حوزه زنان کرده باشیم همان برنامه‌ریزی و جریان‌سازی برای عدالت جنسیتی بود. ما توانستیم شاخص‌های عدالت جنسیتی را برای ۸ محور از جمله آموزش، بهداشت، ورزش، حقوق، خانواده، اشتغال و مشارکت اقتصادی تصویب کنیم که مشخص کند چگونه می‌توانیم در زمینه‌های مختلف در موضوع جنسیت عدالت را بسنجیم. این شاخص‌ها در ستاد ملی زنان و خانواده تصویب شد و ما شاخص‌ها را برای دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کردیم و به آنها اعلام کردیم که شما باید بر اساس آن‌ها حرکت کنید. یعنی در تمام بخش‌ها و در تمام برنامه‌هایتان باید جایگاه و نقش زنان را ببینید. ممکن است سیاستی در ارتباط با اشتغال وجود داشته باشد و این امکان برای زنی که نیاز به اشتغال دارد باید فراهم باشد تا بتواند یک شغل شرافتمندانه پیدا کند. در عرصه‌ای مثل حقوق زنان باید تمام زمینه‌ها و کمبودها را ببینیم. کما اینکه دراین باره حدود ۳۰ لایحه مکاتبه شده که بعضی از آنها تبدیل به قانون شده، بعضی از آنها در دستور کار دولت است و بعضی از آنها در مجلس مانده است. مهم‌ترین این لوایح، لایحه تامین امنیت زنان و حفظ کرامت و امنیت زنان در برابر خشونت است. دومی لایحه رومینا است که الان در مجلس است، سومی لایحه‌ای است که حق افتتاح و برداشت از حساب‌های بانکی فرزندان و همینطور حق بازکردن، برداشت و مدیریت حساب‌های کارگزاری برای بورس را برای مادران فراهم می‌کند که آن هم الان در مجلس است و امیدواریم که پیگیری شود.

*و کدام لوایح هنوز در دولت مانده و به مجلس نرسیده است؟

لوایح زیادی در دولت است که همه بخش‌هایی از عدالت جنسیتی است. عدالت جنسیتی را به دستگاه‌ها ابلاغ کردیم و به وزارتخانه ها گفتیم بروید و برنامه عدالت جنسیتی بنویسید. این دستگاه‌ها هم این برنامه‌ها را نوشتند. لایحه برابری دیه زن و مرد هم در کمیسیون لوایح دولت مانده است که سند پشتیبان دارد. ما سلسله نشست‌های تخصصی را برای این لوایح در قم برگزار کردیم تا بتوانیم فضای خوبی را در قم در ارتباط با این لوایح داشته باشیم؛ لایحه دیگر مربوط به سن کیفری است که آن هم در کمیسیون لوایح در حال بررسی است.

*در لایحه سن کیفری چه تغییرات قانونی در نظر گرفته شده است؟

قانونگذار سن کیفری را ۱۸ سال تعیین می‌کند. اگر دخترها و پسرها (بیشتر هم پسرها) زیر ۱۸ سال مرتکب جرائمی شوند که این جرائم حکم اعدام یا قصاص داشته باشد، آنها را تا ۱۸ سال نگه می‌دارند و اگر رضایت اولیای دم نباشد ممکن است این بچه اعدام شود و این مسئله نگران کننده‌ای است و پیشنهاد دادیم که اصلاح شود.

*لایحه‌ای هم درباره حق خروج زنان از کشور تنظیم کرده بودید، درست است؟

بله. در مورد گذرنامه پیشنهادی دادیم و درخواست کردیم قانون اصلاح شود. در مورد حق خروج زنان از کشور، خصوصا در موارد ضروری که زن بتواند برود و کارش را انجام دهد، پیشنهادی داشتیم که خیلی آن را پیگیری کردیم. این لایحه هم در دولت ماند.

*یکی از اعتراضاتی که کاربران شبکه‌های اجتماعی در این سال‌ها مطرح می‌کردند، آورده نشدن نام مادر در کارت‌های ملی بود. برای این موضوع در معاونت تلاشی کردید؟

بله یکی دیگر از موضوعاتی که آن را پیگیری کردیم، درج نام مادر در کارت ملی بود و متاسفانه مخالفت‌های خیلی جدی در این باره صورت گرفت که نمی‌دانیم دلیل آن چه بود. بهانه‌های فنی آوردند و در نهایت مقرر شد در تراشه الکترونیک هر کارت هوشمند حتما نام مادر درج شود.

*مخالفان چه کسانی بودند؟

به قول معروف آدم‌های دولتِ در سایه و پنهان. به هر حال این موضوع یک مطالبه بود و خیلی از زنان سرپرست خانوار و حتی همسران شهدا از این موضوع گله داشتند. چون گاهی اوقات در زمانی که این زنان همراه فرزندانشان هستند و نام مادر در کارت ملی نیست، از آنها می‌خواهند تا اثبات کنند که مادر آن فرزندند. یا حتما باید شناسنامه ببرند اما حتی در شناسنامه هم نام مادر کامل نمی‌آید. یعنی فامیل مادر در شناسنامه نیست. به خاطر همین موضوعات بود که ما با سازمان اسناد مکاتبه کردیم. ولی مقاومت زیادی در برابر این موضوع صورت گرفت و دلیل آن را متوجه نشدیم. به دلیل همین تلاش‌هاست که معتقدم این دوران یکی از دوران‌های طلایی حوزه زنان در بحث قوانین و پیشنهادات بود.

*چرا بعضی از این لوایح یا اصلاحیه‌ها در هیئت وزرا یا کمیسیون لوایح دولت ماند؟

مواجهه دولت با این لوایح خیلی خوب بود. زمانی که ما لوایح را از کمیسیون به دولت می‌رساندیم تقریبا هیچ مشکلی در دولت نداشتیم و این لوایح به سرعت تصویب می‌شد. در این یک سال آخر دولت دوازدهم، کارهای تخصصی این لوایح آماده و تمام مراحل را گذرانده بود اما در کمیسیون لوایح تنها این موارد نبود، آنجا تعداد لوایح و ترافیک خیلی زیاد است.

*یعنی در واقع در مقایسه با دیگر لوایح موجود در کمیسیون لوایح، لوایح مربوط به مسائل زنان در اولویت نبود؟

بله این هم مشکلی بود که وجود داشت. ولی ما خیلی تلاش کردیم؛ یعنی همین که توانستیم ۳ الی ۴ مورد را به نتیجه برسانیم، خوب بود. برای ما لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان خیلی مهم بود و همان اوایل مکاتبه‌ای با هیات دولت کردیم. دولت تقاضای اولویت برای این لایحه را کرد. چون این لایحه حدود ۱۰ سال در مجلس گیر کرده بود. ما در مجلس مذاکره و  و لایحه را دوباره فعال کردیم. بالاخره در روزهای پایانی مجلس دهم با رفت و برگشت‌های زیادی که با شورای نگهبان داشت، لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان که یک قانون پیشرو و جامع برای حقوق کودک در ایران است، تصویب شد. نهایتا توانستیم با همکاری دستگاه‌ها و فشار معاونت زنان آیین‌نامه اجرایی این قانون را در دولت تصویب و ابلاغ کنیم. علاوه بر این یکی از لوایح مهمی که معاونت خیلی از آن حمایت کرد، لایحه پلیس کودک بود که به نتیجه رسید و من از این بابت خیلی خوشحالم.

*با توجه به همه این برنامه‌ریزی‌ و سیاست‌گذاری‌هایی که در حوزه عدالت جنسیتی شد، ما می‌توانیم بگوییم که معاونت زنان به آن هدفی که در این زمینه می‌خواست رسید؟

دولت جدید باید آن مسیر را ادامه دهد، تا زمانی که من مسئولیت داشتم برنامه‌ها جاری بود و استان‌ها بسیار خوب همکاری کردند؛ ما ۳۲۰ موافقت‌نامه، تفاهم‌نامه و برنامه اجرایی مشترک با هر وزارت خانه‌ای که شما فکر کنید برای تحقق عدالت جنسیتی و برای پیشبرد برنامه‌ها منعقد کردیم.  با تشکل‌ها، دانشگاه ها و بانک‌ها کار  و تسهیلات برای زنان سرپرست خانوار فراهم کردیم. ما در سطح سیاست‌گذاری کلان، برنامه‌ریزی کلان و اجرایی‌سازی این‌ها با کمک دستگاه‌های مختلف، خیلی بیشتر از توانمان بودیم. با توجه به اینکه تشکیلات و نهاد خیلی محدود و کوچکی بودیم. شاید معاونت زنان، کوچکترین دستگاه دولت از نظر ساختار، تشکیلات و بودجه است.

*نتیجه این همکاری‌ها رضایت بخش بود؟

ما شاخص‌های عدالت جنسیتی را به استان‌ها ابلاغ و وضعیت استان‌ها را بر اساس اطلسی درباره حوزه زنان و خانواده اعلام کردیم. به استاندارها گفتیم بر اساس این شاخص‌ها و این وضعیتی که دارید بروید و یک برنامه نتیجه‌محور بنویسید. که مثلا چطور می‌شود نرخ بی‌سوادی را برای دختران به صفر برسانیم، یا گفتیم در بحث دسترسی به آموزش ابتدایی دختران یا ترک تحصیل‌شان، شهرستان به شهرستان، منطقه به منطقه و روستا به روستا برنامه داشته باشید که چطور می‌توانیم این مشکلات را حل کنیم. با استانداران یک سال به صورت تخصصی کار کردیم و هر کدام از استان‌ها با همکاری دانشگاه‌ها، مدیران و تشکلاتشان برنامه نوشتند و در شورای برنامه‌ریزی آوردند. من خودم تک تک سفرها را رفتم و در شوراهای برنامه‌ریزی شرکت کردم. برنامه‌ها در شورای برنامه‌ریزی ۳۱ استان تصویب و در ۳۱ استان اجرایی شد که تک تک همه را پیگیری کردیم.

*بالاخره دولت توانست به شعار سهم ۳۰ درصدی مدیریتی زنان در دستگاه‌ها برسد؟

آخرین عددی که ما از مدیران زن در سطوح مدیریت پایه، میانی و عالی داشتیم حدود ۲۵.۲ درصد بود. سال ۹۲ دولت یازدهم با پنج درصد مدیر زن شروع به کار کرد و در پایان دوره یعنی مرداد ۱۴۰۰، تقریبا حدود ۲۵.۲ درصد از مدیران دولت زنان بودند. همچنین حدود ۱۰۵ زن هم‌ردیف و هم‌تراز معاون وزیر بودند. ما در خیلی از وزارت خانه‌ها معاون وزیر زن داشتیم و برای همین من من قبلا گفتم هرکسی رئیس‌جمهور بعدی شود به راحتی می‌تواند وزیر زن منصوب کند. برای اولین بار ۵ سفیر زن داشتیم که خیلی کار جسورانه‌ای بود.

*تعداد بخشدار و دهداران زن چقدر است؟

حدود ۳ هزار دهیار داریم. استاندار نه اما برای اولین بار معاون استاندار داشتیم. چیزی حدود ۱۶ معاون استاندار که همه در کارهایشان خیلی موفق بودند. الان ۴۱ درصد از بدنه دولت زنان‌اند و این قابل انکار نیست. به طور متوسط میزان تحصیلات زنان در دولت از مردان بیشتر است و الان تجربیاتشان هم خوب است. یعنی خیلی از آنها تجربه مدیریت دارند بنابراین اگر دولت بخواهد از ظرفیت زنان و توانمندی‌های خوبی که دارند استفاده کند، باید این روند را ادامه دهد.

*خانم ابتکار، لایحه تامین امنیت زنان همچنان در مجلس مانده است و همچنان شاهد انتشار خبرهایی در مورد زن‌کشی‌ها به بهانه ناموسی، خشونت‌های خانگی و آزارهای جنسی هستیم. به نظر شما چه موانعی وجود دارد که این لایحه با تمام این اتفاقات و آسیب‌های گسترده، هنوز به جایی نرسیده استب؟

باز هم بحث اولویت است. وقتی حدود ۶ درصد از نماینده‌های ما زن هستند و برای آن‌ها هم موضوعات زنان خیلی اولویت ندارد، با چنین مسائلی مواجه می‌شویم. متاسفانه الان مجلس درگیر یک فضای سنگین سیاسی است و به موضوعات مهمی مثل بحث حقوق زنان و بحث خشونت که یک مطالبه ملی و ضروری است و بارها توسط مقام معظم رهبری مورد تاکید قرار گرفته است، توجه لازم نمی‌شود. البته مطالبه‌گری هم از طرف فعالان حقوق زنان، فعالان اجتماعی، تشکل‌ها، وکلا و حقوقدانان خیلی مهم است. 

*اوایل سال پیش در مصاحبه‌ای که با شما داشتم، گفتید که خشونت‌های خانگی در دوران قرنطینه افزایش نداشته؛ این گفته شما با واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی روبرو شد. در پایان مسوولیت شما، گزارش‌هایی به دست شما رسید که افزایش این آمارها را نشان دهد؟

بله، ما هم گزارش‌هایی مبنی بر بهبود روابط خانواده به دلیل حضور بیشتر افراد در خانه را داشتیم و هم گزارش افزایش خشونت. در پایان سال ۹۹، گزارشی مبنی بر افزایش خشونت‌های خانوادگی داشتیم که حدود ۲۰ درصد افزایش نشان می‌داد.

*درمورد زن کشی‌ها به بهانه ناموس هم گزارش‌هایی مبنی بر افزایش آن به دست شما رسید؟ 

خیر، ما به آن شکل افزایشی در این بخش‌ها نداشتیم. ولی گزارش‌های پزشکی قانونی و اورژانس اجتماعی نشان می‌داد که بحث خشونت خانگی درصدی افزایش داشته است. در کنار بحث قوانین و بحث آموزش موضوع ساز و کارهای مداخله هم خیلی برای ما مهم بود. یکی از راهبردهای ما در دوره دولت دوازدهم حمایت از اورژانس اجتماعی بود. وزارت کار یک لایحه برای حمایت بیشتر از اورژانس اجتماعی به دولت داد و ما امیدواریم آن لایحه در دولت سیزدهم تصویب شود، چون لایحه مهمی است. الان در شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر ما یک مرکز اورژانس اجتماعی داریم که فعالیت‌های مهمی را در پیشگیری از آسیب‌ها انجام می‌دهند.

*خانم ابتکار، موضوع حجاب موضوع مناقشه برانگیزی در کشور ما است که موافقان و مخالفان زیادی دارد. آیا در این چهار سال سعی کردید به این موضوع وارد شوید؟ نظر خودتان درباره موضوع حجاب و برخوردهای گشت ارشادی چیست؟

تذکر ما این نکته بود که ما نباید از روش‌های خشونت‌آمیز درباره حجاب استفاده کنیم و سعی کردیم این موضوع را پیش ببریم. در مناسبت‌های مختلف و در جلساتی در شورای عالی انقلاب فرهنگی که در ارتباط با موضوع حجاب تشکیل می‌شد، سعی کردیم این موضع را مطرح کنیم. نشست‌های تخصصی برگزار کردیم، یک طرح مطالعات پژوهشی خوب انجام دادیم که این طرح مطالعاتی از زوایای مختلف به این موضوع پرداخته و مطرح کرده است که باید با تأمل به موضوع اجبار در دین بپردازیم. طی این ۴۳ سال ما دیدیم که در بحث‌های دینی، اجبار جواب نمی‌دهد و مسئله فرهنگی است. حجاب در کشور ما به شکل مقررات اجتماعی درآمده است؛ یعنی پوشش یک قانون و چهارچوبی دارد و همه باید آن را رعایت کنند اما اینکه با این موضوع برخورد خشونت‌آمیز شود واقعا مشکلات زیادی را تا به حال به وجود آورده است و ما همه جا این را اعلام می‌کردیم.

ببینید، ما سعی کردیم نشست‌ها و گفتگوی بین نسلی را با محوریت بحث حجاب داشته باشیم و اجازه دهیم که جوانان در ارتباط با این موضوعات حرف بزنند، نظراتشان را بگویند، شنیده شوند و متقابلا نسل ما هم در ارتباط با پوشش و حجاب حرف بزنند. بخشی از مشکلاتی که ما در مسئله حجاب داریم زاویه دیدی است که متاسفانه عده‌ای از متصدیان دارند که حتی با نگرش‌های قرآنی هم همخوانی ندارد. موضوع حجاب و عفاف را فقط مسئله‌ای زنانه می‌دانند. در حالی که این مسئله، مسئله کلان اجتماعی است و به همه انسان‌ها برمی‌گردد. قرآن در مواجه با بحث عفاف اول مردها را خطاب قرار می‌دهد و از مردها می‌خواهد چشم‌هایشان را فرو بیندازند. در حالی که عمده سیاست‌هایی که متاسفانه در این زمینه گذاشته و پیگیری می‌شود زنان را مقصر می‌شمارند. انگار زنان مقصر اصلی مسئله عفاف و حجاب‌اند و سیبل اصلی حملات آن‌ها هستند. این رفتار با قرآن و نگاه قرآنی سازگاری ندارد. قرآن به موضوع عفاف و حجاب را از زاویه آسیب و آزار نگاه می‌کند و می‌خواهد آزار علیه زنان را کم کند. متاسفانه این نگاه را درست نتوانستیم در جامعه ترویج بدهیم. دولت در مجموع تلاش کرد برخوردها در این باره به حداقل برسد.

*در هیئت وزرا زنان کابینه چقدر قدرت تصمیم‌گیری داشتند؟ تعامل آقای روحانی با زنان کابینه چطور بود؟

تعامل خوب بود و زنان مثل مردان فرصت صحبت، طرح مواضعشان و طرح لوایح و پیشنهادهایشان را داشتند و تفاوتی از این جهت وجود نداشت. حتی مواقعی به زنان بیشتر توجه و فرصت می‌دادند. خانم جنیدی به واسطه نقشی که داشت واقعا خوب درخشید و مورد حمایت رئیس‌جمهور بود. ولی کلا خیلی شرایط سختی بود.

*آقای روحانی گفتند می‌خواستند وزیر زن معرفی کنند، اما نشد. هیچ وقت هم نگفتند چرا نشد. چرا در ۸ سال گذشته وزیر زن نداشتیم؟

به جای آن ۱۱۵ معاون زن داشتیم؛ یعنی ۵۰ درصد استانداران معاون زن داشتند. به نظر من این اتفاق مهمی بود. یعنی از پایه حرکت کردیم.

*خانم ابتکار، بعد از وضع تحریم‌ها وضعیت فقر و گرانی در کشور روز به روز بدتر شد. گزارش‌ها درباره وضعیت زنان چگونه بود؟

افزایش فقر یک مسئله اجتناب‌ناپذیر بود و تحریم‌ها روی تورم و خیلی از معادلاتی که در بخش‌های اقتصاد کلان کشور اتفاق افتاد بسیار تاثیر منفی داشت. مهمترین آن بحث تورم و تمام مشکلاتی بود که حاصل شد. البته دولت طرح‌های اشتغال‌زایی خوبی را اجرا کرد خصوصا برای زنان روستایی و یک و نیم میلیون دلار از صندوق ذخیره ارزی برای طرح‌های اشتغال پایدار روستایی در نظر گرفته شد. متاسفانه کرونا آمد، مثلا خیلی از بوم گردی‌ها را زنان اداره می‌کردند ولی با آمدن کرونا کسب و کارهایشان تعطیل شد.

*شما از مقاومت‌هایی گفتید که بر سر راه به نتیجه رساندن مسائل مربوط به زنان وجود داشته؛ این مقاومت‌ها از کجا بود؟

مقاومت‌ها از سوی کسانی است که اعتقادی به این مسائل ندارند. یعنی فکر می کنند این موضوعات، موضوعات جدی نیست و فرعی است.

*منظورتان افرادی خارج از دولت است؟

عمدتا فشارها، فشارهای خارج از دولت بود. ما خیلی تلاش می کردیم تا با آنها رایزنی و گفتگو کنیم. حتی نشست‌هایی در قم و با بخش‌های مختلف برگزار و تعاملاتی با قوه قضاییه داشتیم. جاهایی هم واقعا کار خوب پیش می رفت ولی جاهایی هم نه. یکی از مواردی که ما خیلی آن را پیگیری کردیم و به نتیجه نرسید اصلاح ماده ۱۰۴۱ بحث سن ازدواج بود که در دولت تقریبا کار آن تمام بود ولی باز با موانعی مواجه شد و به مجلس نرفت. موضوع سن ازدواج واقعا مسئله مهمی است ولی آدرس غلط دادند و گفتند شما دارید سن ازدواج را بالا می برید، درحالی که اینطور نبود و ما کفی برای سن ازدواج تعیین کردیم که ۱۳ سال بود و این هم متاسفانه در جوسازی‌ها و فضا سازی‌های خیلی سنگین به نتیجه نرسید. البته این موضوع آخرین مراحلش را هم گذارنده است و فقط باید ابلاغ شود که من امیدوارم دولت سیزدهم این کار را انجام دهد.

*در سال‌های اخیر گزارشی مبنی بر افزایش میزان کودک‌همسری به دست شما رسید؟

نگرانی‌ای وجود داشت که افزایش رقم وام ازدواج باعث می‌شود که این سوءاستفاده‌ها از این مسئله بیشتر شود و از کودکان برای این مسئله به نوعی بهره‌برداری کنند. در آمار هم افزایش مختصری در این موضوع می‌دیدید ولی در همین یکی دو سال و این برای قضاوت نهایی کافی نبود.

*یکی از مباحثی که هر از چند گاهی خبرساز می‌شود، موضوع دوچرخه و موتورسواری زنان است. بارها دیده‌ایم که از تریبون‌های مختلف عده‌ای با این موضوع مخالفت کرده و می‌گویند مثلا دوچرخه‌سواری زنان باعث ایجاد مفسده می‌شود و یا در شهرهایی درصدد ممنوعیت دوچرخه‌سواری برای زنان بر می‌آیند. رویکرد شما در این زمینه چه بوده و هست؟

زنان برای ورزش و برای کار روزانه‌شان از دوچرخه استفاده می‌کنند. شما به وفور در شهرها این را می‌بینید و آنقدرها هم مقابله با آن زیاد نبوده است. مواردی که مقابله کرده‌اند عمدتا مواردی بوده که مثلا یک برنامه جمعی بوده یا کاری بوده که سر و صدایی داشته است. من فکر نمی‌کنم بشود با این مسئله مقابله کرد. چون خیلی طبیعی است که زنان همانطور که ماشین سوار می‌شوند و همانطور که در شهرها پشت ترک موتور مردان می‌نشینند یا به عنوان تاکسی سوار موتور می‌شوند، خودشان هم موتورسواری کنند. این موضوع از نظر شرعی هم خیلی بهتر است. در خیلی از شهرها مثل اصفهان یا یزد از سال‌ها قبل (حدود ۶۰ سال قبل)، خانم‌های کارگر نساجی کارخانجات با دوچرخه سرکار می‌رفتند. حتی خانواده‌های مذهبی و خانواده‌های روحانیون و متدینین. دوچرخه وسیله‌ای برای کار، معیشت و رفت و آمد است و استفاده می‌شود. ما باید این موضوعات را حل کنیم. اینها محدودیت‌هایی است که فقط مردم را آزار می‌دهد و مشکل اجتماعی و روانی برای جامعه زنان ایجاد می‌کند.

*شما نامه‌ای هم برای وزارت کشور نوشتید و گفتید به زنان گواهی‌نامه موتور بدهند. درست است؟

بله. ما روی گواهی‌نامه موتور مکاتبه کردیم و درخواست کردیم که برای زنان هم گواهی‌نامه موتور صادر شود و پیگیری هم کردیم.

*جواب آنها چه بود؟

الان حضور ذهن ندارم که آیا پاسخی دادند یا ندادند ولی  به هرحال ما مکاتبه و پیگری کردیم.

*اما در هر حال به جایی نرسید.

می‌شود دوباره مطالبه و پیگری کرد.

*یکی دیگر از مسائلی که زنان خواهان اجرایی شدن آن هستند، ورودشان به ورزشگاه‌هاست که چندبار به صورت محدود اتفاق افتاده است. شما هم پیگیری‌هایی در این زمینه انجام دادید، به شما نمی‌گفتند که چرا ورود زنان به ورزشگاه را پیگیری می‌کنید؟

خیلی می‌گفتند. ولی این موضوع، موضوع اصلی ما نبود، ما بین هزار موضوعی که پیگری می‌کردیم این را هم پیگیری می‌کردیم و خوشبختانه به نتیجه رسید. اصلا معلوم نبود چرا انقدر برای دخترانمان محدودیت گذاشته شده است. ما سالم‌تر از فضای ورزشی چه فضایی را برای تفریح و شادی و نشاط داریم؟ چرا باید درهای شادی و نشاط را روی جوانانمان ببندیم و بعد آنها را وادار کنیم از مسیرهایی بروند که ممکن است برایشان آسیب روحی و جسمی داشته باشد؟ این‌ها سیاست‌هایی است که به شدت باید بازنگری شود و متاسفانه در این باره آدرس‌های غلطی داده‌اند.

*طرح جوانی جمعیت که به تازگی تبدیل به قانون شده، انتقادات زیادی را متوجه خود کرده است. از جمله اینکه این قانون غربالگری اجباری را حذف می‌کند و یا ارائه هرگونه وسایل رایگان پیشگری از بارداری در خانه‌های بهداشت ممنوع است. نظر شما در این باره چیست؟ آیا این قانون می‌تواند به افزایش جمعیت کمکی کند؟

برداشتن اجباری غربالگری اجباری اصلا کار درستی نیست. غربالگری یک بحث پزشکی است. همه دوست داریم که کشورمان رشد جمعیت متعادل داشته باشد. مسئله جمعیت یعنی بقای نسل و بقای آینده کشور و اگر یک نگاه بلند مدتی داشته باشیم طبعا دلمان نمی‌خواهد که دچار یک رکود جمعیتی شویم. ولی به نظر من دو مشکل اصلی بر سر راه افزایش جمعیت وجود دارد که یکی از آنها مشکلات اقتصادی است که بخش مهمی از آن ناشی از تحریم‌ها است. مسئله دوم هم امید است؛ یعنی تشکیل خانواده، ازدواج و فرزندآوری به مقدار زیادی به امید وابسته است.

*کارشناسان می گویند با چنین قوانینی، سقط جنین‌های غیر بهداشتی افزایش پیدا می کند و در واقع جان زنان به خطر می‌افتد. شما با این نظر موافقید؟

باید نظر علمی و تخصصی متخصصان را در این طرح می‌دیدند ولاغیر. ما نباید آدرس غلط بدهیم. مشکلات، مشکلات اقتصادی و معیشتی و بحث امید است. متاسفانه در سال‌هایی فضای سیاسی منفی از یاس و ناامیدی در رسانه‌ها و فضای عمومی کشور ایجاد شد و اقلیتی در برابر اکثریتی که رای آوردند سر کار آمدند. رسانه ملی در این سالها یاس می‌آفرید برای اینکه مردم را از رایشان و از دولتی که انتخاب کردند ناامید کند. رسانه‌های مجازی هم چه از خارج و چه از داخل برای مردم ایران نسخه یاس و نا امیدی پیچیدند. اینجا باید گفت «از ماست که بر ماست»

*خانم ابتکار یکی از انتقاداتی که به شما می‌شود این است که با فعالان حوزه زنان ارتباط نداشتید. آیا این را قبول دارید؟

ما ارتباط داشتیم و بیشتر بحثمان این بود که کار موثر کنیم. ما سعی کردیم الگوسازی کنیم و الگوهای موفقی ارائه دهیم. حالا شاید ارتباطات و نشست‌هایمان با فعالان متفاوت بوده است و حتما در این زمینه کاستی داریم.

ما در این دوره سازمان‌های مردم نهاد را به عنوان بازوهای قوی دولت در بحث توانمندسازی زنان در موضوع مقابله با آسیب‌ها در نظر گرفتیم و در مسائل مختلف مثل مسائل کارآفرینی برای تشکل‌ها دوره‌های توان‌افزایی گذاشتیم. حدود ۲ هزار و ۷۰۰ تشکل در این دوره‌ها به صورت حضوری (قبل از کرونا) و مجازی (بعد از کرونا) برای نحوه پروژه‌نویسی، نحوه مدیریت و نحوه جلب فعالیت داوطلب شرکت کردند که چطور بتوانند در این عرصه‌ها کمک کنند و نزدیک به ۳۰۰ پروژه با آنها اجرا کردیم.

*یکی از مسائل دیگری که شما روی آن کار می‌کردید، مسئله آموزش‌های جنسی و تنظیم یک سند برای آن بود. روند کار چه بود؟

ما روی بحث تربیت جنسی خیلی کار کردیم و این موضوع به شورای عالی انقلاب فرهنگی رفت. از طرفی افرادی منتقد موضوع این سند هستند و از رفتارهای پرخطر، بحث سقط جنین و مشکلاتی که خانواده ایرانی دارد می‌نالند و از یک طرف ما با یک یک نادانی و جهل مرکب در موضوع تربیت جنسی و آموزش جنسی مواجهیم. نمی‌شود این موضوع را به فضای مجازی واگذار کنیم که متاسفانه الان واگذار شده است. کار مفصلی در این زمینه صورت گرفت و این سند به شورای عالی انقلاب فرهنگی رفت و خوشبختانه آنجا شخصیت‌های فرهیخته فرهنگی از ما حمایت کردند. مثلا آقای حداد عادل از این سند حمایت کرد چون خودش مدرسه دخترانه دارد و مسائل و مشکلات را می‌داند. ولی عده‌ای آمدند و گفتند این سند ۲۰۳۰ است و همان داستان‌هایی پیش‌ آمد که همیشه گرفتار آنیم. نهایتا متاسفانه این موضوع از دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی خارج شد و تا به امروز با همه پیگیری‌هایی که انجام دادیم برنگشته است و کماکان با یک خلاء خیلی جدی در این زمینه رو بروییم.

*انتخاب خانم خزعلی به عنوان معاون زنان و خانواده ریاست جمهوری را چطور می‌بینید؟

ما به ایشان امیدواریم.

خانم ابتکار شما خودتان را فمینیست می‌دانید؟

با تعریف و سوءبرداشت‌هایی که امروز از فمینیسم وجود دارد، من به هیچ عنوان خودم را فمینیست نمی‌دانم. وقتی ما بحث عدالت را مطرح کنیم، همه فرصت‌های برابر را شامل می‌شود.

به نظر شما چرا با بسیاری از مسائل زنان، برخورد امنیتی می شود؟

متاسفانه این نگاه وجود دارد. برای اینکه عده‌ای توانمندی‌های زنان و جنبش زنان را می‌دانند و از این زاویه جنبه امنیتی می‌دهند تا وضعیت را کنترل کنند.

نقش کارتل های جنگی قدرت های بزرگ دنیا در تشدید تغییرات اقلیمی

معصومه ابتکار در چهاردهمین نشست روز جهانی مقابله با آثار جنگ و مناقشات مسلحانه بر محیط زیست که امروز در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، ضمن تسلیت درگذشت زنده یاد بانو مه لقا ملاح، گفت: مرکز صلح و محیط زیست رویداد روز جهانی مقابله با آثار جنگ و درگیری مسلحانه بر محیط زیست را که امسال به بررسی جایگاه محیط  زیست و مخاطرات اقلیمی در مذاکرات صلح می پردازد، سال ها با همکاری مراکز دانشگاهی و تشکل های مردم نهاد و با هدف تبیین ارتباط صلح و امنیت با چالش های محیط زیستی برگزار کرده است و امسال خوشبختیم که همکاری کرسی حقوق بشر، صلح و دمکراسی و آقای دکتر میرمحمد صادقی را نیز با خود داریم. 

وی با اشاره به مذاکرات تغییر اقلیم در اجلاس COP۲۶ که اخیرا با برخی تعهدات توسط برخی قدرت ها به پایان رسید، تاکید کرد: ارزیابی اصلی البته براساس عمل و میزان پاینبندی به این تعهدات است و نه وعده هایی که سران کشورها می دهند.

 رئیس هیات مدیره مرکز صلح و محیط زیست افزود: ما اینجا برای دو سفر  گردهم آمده ایم؛  یکی برای حفاظت از سیاره مسکون و دیگری برای پیشبرد صلح و دوستی و در حالی که رفتارهای جمعی در جهان نشان داده حقوق ملت ها و لطف پروردگار به اَشکال مختلف انکار شده و اکنون باید تغییر مسیر دهیم و به سمت سبک زندگی و حکمرانی پایدار برای جبران اشتباهات و خطاها روی آوریم. 

ابتکار تاکید کرد: باید اراده ای جدی برای محکومیت ترور و ریشه های آن مخصوصا با توجه به حوادثی که در افغانستان رخ داده، باشد. به خصوص برای اینکه شاهد هستیم تروریست ها و حامیانشان عامدانه با نام اسلام که دین صلح و مدارا است، به انتشار ترس و نفرت مشغولند.

معاون سابق رییس جمهور با اشاره به ضرورت تمرکز بر تاثیرات جنگ و نا امنی بر محیط زیست در مذاکرات صلح، گفت: این مهم باید به عنوان یک عامل پیشبرنده برای توافقات در نظر گرفته شود. 

وی افزود: تاثیر تغییر اقلیم بر معیشت مردم، اقتصاد، کشاورزی و سکونتگاههای انسانی باعث مهاجرت های گسترده، افت کیفیت زندگی و شرایط امنیتی در بسیاری از نقاط دنیا شده و قدرت های بزرگ در جبران این زیان های ناشی از تغییر اقلیم و تاخیر در روند پیشرفت جوامع جوامع در حال توسعه مسئولیت تاریخی دارند.

ابتکار با اشاره به تحریم های یک جانبه و غیرانسانی اقتصادی علیه ایران، آن را باعث تشدید عوارض مخرب تغییر اقلیم بر محیط زیست کشورمان دانست. 

این استاد دانشگاه با تاکید بر مسئولیت سازمان ملل در تامین صلح و امنیت جهانی گفت: در حالی که بسیاری از نقاط دنیا از جمله غرب آسیا چندین دهه درگیر جنگ و تروریسم است، کارتل ها و صنایع بزرگ نظامی دنیا از این نا امنی بهره می برند و در تشدید عوارض گرمایش زمین شریک هستند.

معصومه ابتکار افزود: در کنار کشتار انسان ها، مخاصمات مسلحانه عوارض گسترده زیست محیطی و رد پای کربنی بزرگی دارد که بسیار نگران کننده است. یعنی جنگ و  کارتل های جنگی قدرت های بزرگ دنیا در افزایش آثار تغییر اقلیم اثر قابل توجهی دارند که متاسفانه در ارزیابی های سازمان ملل تاکنون نادیده گرفته شده و ضرورت دارد این مسئله به عنوان مطالبه بخش غیردولتی و حقی از حقوق بشر و حقوق انسان ها توسط سازمان های بین المللی مد نظر قرار گیرد. 

رییس هیات مدیره مرکز صلح و محیط زیست تاکید کرد: امروز رهبران الهام بخش و شجاعی می خواهیم که در برابر خودخواهی و زیاده طلبی، خشونت علیه بشریت و علیه طبیعت ایستادگی کنند. دنیا براساس تعادل خلق شده؛  چنانچه قرآن کریم می فرماید: و نیز خورشید تابان بر مدار معیّن خود دایم بی‌هیچ اختلاف به گردش است، این طرح و تدبیر خدای دانای مقتدر است.

ابتکار گفت: کسانی که این تعادل ر ا بر هم زدند حالا مسئولیت دارند که شرایط خطرناک فعلی را به مدار تعادل برگردانند.

تسخیر سفارت امریکا وقوع کودتای مشابه 28 مرداد و تکرار آن دوران سیاه را منتفی کرد

به گزارش ایکنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، معصومه ابتکار در سمینار «استکبار‌ستیزی در نظم نوین جهانی» که 12 آبان در این پژوهشکده برگزار شد، گفت: 

15 درصد از جمعیت مردم ایران شاید تجربه فردی از واقعه 13 آبان داشته باشند و بقیه مبتنی بر اطلاعاتی که به آنها رسیده در این مورد نظر می دهند. 

باید واقعه تاریخی ۱۳ آبان را در زمان خودش دید و برای نسل امروز در ظرف خودش توضیح داد.

اینکه موضوع را به بالا رفتن از دیوار تقلیل می دهند، غلط است. آنچه مطرح بود به قول امام هیمنه آمریکا شکست. آن تعبیر را به کار می برند تا حس بی اعتمادی در نسل جوان به وجود بیاورند. موضوع، تیزهوشی دانشجویانی بود که در معرض یک سیاست ورزی جدی نگران بودند که این انقلاب چه آسیب هایی در پیش دارد و مثلا اینکه ممکن است مثل کودتای ۱۹۷۳ شیلی برای ما هم اتفاق بیفتد. این باعث شد دانشجویان به خودشان اجازه بدهند.

این شرایط را که درک کنیم می فهمیم کاریکاتور سفارت انگلیس و عربستان در اوج قدرت جمهوری اسلامی یک اشتباه راهبردی بود که هنوز داریم تبعاتش را می بینیم و هیچ کس نمی داند آخرش چیست. چه کسی به مردم تلقین می کند که سر منشأ مشکلات تسخیر سفارت بود؟ شاید تأثیر داشت ولی اینکه بخواهیم همه مشکلات را ناشی از آن بدانیم، واقعیت نیست. واقعیت این بود که در آن شرایط امکان یک کودتا وجود داشت.

70 مورد دخالت آمریکا در کشورهای مختلف وجود دارد و در دوره ترامپ چهره استکباری آمریکا برای همه عیان شد ولی برای نسل جوان خودمان نتوانسته ایم این موضوع را به خوبی جا بیندازیم. آیا واقعاً نمی توانستیم مناسبات را تنظیم کنیم به نحوی که استکبارستیزی حفظ شود ولی ما بتوانیم بسیاری از مسائل کشورمان را حل کنیم؟! آیا نباید اجازه می دادیم این نقد باز و مطرح شود و یک گفت و گوی بین نسلی شکل بگیرد؟! چرا همواره در مورد این موضوع یک طرفه برخورد کردیم و اجازه ندادیم نسل جوان سؤالاتش را مطرح کند؟ نسل جوان امروز ما را مقصر می شمرد و ما متهم هستیم.

 اگر در ارتباط با این موضوع یک طرفه به میدان برویم و اجازه ندهیم حقایق گفته شود و نسل جوان نقد خودش را مطرح کند، نسل جوان می گوید شما یک کاری کرده اید و تبعاتش برای ما است، ما امروز چه گناهی مرتکب شده ایم که باید این شرایط سخت را تحمل کنیم؟! وقتی نتوانیم یک گفتمان خوب برقرار کنیم، مخصوصاً در برابر هجمه رسانه های معاند، شبکه های ماهواره ای و شبکه های مجازی نتوانیم یک گفت و گو و فضایی برای تضارب آراء و دیدگاه ها و یک فضای عزت مند و توأم با آزادی بیان فراهم کنیم که بشود این موضوعات را مطرح و نقد کرد.

چرا جریان انقلابی امروز هم با ماجرای 13 آبان آنقدر زاویه دارد و گاهی اوقات حتی آنها هم ما را متهم می کنند؟ من فکر می کنم این چندگانگی دیدگاه ها باید تحلیل شود. بالاخره ماجرای اشغال سفارت آمریکا هزینه داشته، چرا نمی خواهیم بپذیریم؟ حتما هزینه داشته ولی بحث بر سر شکستن هیمنه آمریکا است و زنجیره ای که می توانست به یک کودتای دیگر و براندازی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران و مثل کودتای 28 مرداد به برقراری یک دیکتاوری سیاه دیگر منجر شود. اخیرا هم در مصر دیدیم چه اتفاقی برای مرسی افتاد و چه جوری آمریکا دخالت کرد.

هزینه داشته ولی فوایدش خیلی بیشتر بوده است. شاید امتحانی که ما در بحث برجام داشتیم مقداری به این موضوع پاسخ داد که می توانستیم روابط را تنظیم کنیم. پس باید از این فرصت استفاده کرد که مسائل و بخشی از مشکلات حل شود. واقعیت این است که هیچ کشوری در دنیا بدون مراوده با همسایگان و کشورهای دنیا نمی تواند سرعت پیشرفت داشته باشد. ضمن اینکه نظام مردمسالاری است؛ ببینید خواسته مردم چیست.

آن موقع این اقدام مورد اقبال همه مردم قرار گرفت ولی امروز شرایط تغییر کرده است. ما امروز از نظر ظرفیت زیستی داریم به ایران فشار وارد می کنیم. ما 9 سال برای فلات مرکزی و اصفهان فرصت داریم و باید به سراغ فناوری های نوین و تعامل با دنیا برویم و باید بپذیریم که با دنیا تعامل و نیازهایمان را تأمین کنیم. یعنی ما الآن شرایطی داریم که به دلیل برخی مصوبات و مشکلات برجام خیلی از فرصت ها را داریم از دست می دهیم.

دیوانه ای مثل ترامپ برجام را بر هم زد اما برجام نشان داد که ما می توانیم مشکلاتمان را حل کنیم. ما شرایط ملی، مشکلات، خواست مردم و فاصله نسلی را ببینیم. ما با نسل جدید اگر گفت و گوی آزاد و نقادانه برقرار نکنیم فاصله بسیار زیاد است و زیادتر هم خواهد شد. چون رسانه های دنیا نقشی جز افزایش این فاصله کاری نمی کنند. برویم به سمت اینکه منافع ملی خودمان را در قالب مناسبات تنظیم شده با دنیا پیش ببریم. استقلال هزینه دارد این کشور در این 40 سال به اندازه 400 سال تاریخ دید متأسفانه داریم نسل جوان را از دست می دهیم.